गैंडाको छाला [रुडयार्ड किपलिङ]

 

रुडयार्ड किपलिंग (१८६५-१९३६) एक विश्वप्रसिद्ध ब्रिटिश लेखक एवम् कवि थिए । भारतमा ब्रिटिश शासन हुँदा बम्बईमा जन्मिएका उनलाई विशेषगरी उनका पुस्तकहरू ‘द जंगल बुक’, ‘किम’ र ‘द म्यान हु वुद् बी किंग’ले चिनिन्छ । उनलाई लघुकथाको कलामा एक प्रमुख अन्वेषक मानिन्छ भने बालसाहित्यमा उनको स्थान निकै माथि रहेको छ । १९ औं सताब्दीको अन्त्यतिर र २० औं सताब्दीमा किपलिंग अंग्रेजी गद्य र पद्य साहित्य दुवैमा निकै लोकप्रिय रहेका थिए । उनकोबारेमा विश्वप्रसिद्ध अमेरिकी लेखक हेनरी जेम्सले भनेका छन्, ‘मैले आफ्नो जीवनमा थाहा पाएका व्यतिहरूमा किपलिंगले मलाई व्यक्तिगत रुपमा आफ्नो प्रतिभाले निकै प्रभावित गरेका छन्’ । १९०७ मा उनलाई साहित्यतर्फको नोबेल पुरस्कारले सम्मानित गरिएको थियो र उनी यो पुरस्कार पाउने अंग्रेजी भाषाको पहिलो लेखक समेत हुन् । उनी साहित्यतर्फको नोबेल पुरस्कारको इतिहासमा अहिलेसम्मकै कम, ४१ वर्षको उमेरमा पुरस्कार प्राप्त गर्ने लेखक पनि हुन् । ब्रिटिश साम्राज्यवादलाई पक्षपोषण गर्ने उनका राजनीतिक र सामाजिक चित्रणलाई लिएर पछि २० औं सताब्दीका कतिपय लेखकहरूले उनलाई विवादमा समेत ताने । चर्चित लेखक जर्ज ओरवेलले त उनलाई ‘ब्रिटिश साम्राज्यवादको पैगम्बर’को दर्जा दिए । प्रस्तुत छ विश्वप्रशिद्ध लेखक रुडयार्ड किपलिंगको अंग्रेजी बालकथा ‘हाउ द राइनोसरस गट हिज स्किन’ लाई अनुप जोशीले गरेको नेपाली अनुवाद ‘गैंडाको छाला’:

---

धेरै पहिलेको कुरा हो, लाल सागरको एउटा निर्जन टापुमा एकजना फारसी बस्थ्यो जसको ह्याटबाट सूर्यको चम्किलो प्रकाश चारैतिर प्रतिविम्बित हुन्थ्यो । र त्यो फारसीसँग सम्पतिको नाममा एउटा ह्याट, एउटा चक्कु र आदिम खालको एउटा खाना पकाउने स्टोभबाहेक अरु केही पनि थिएन ।

एकदिन उसले केही पीठो, पानी, किशमिश, चिनी र अरु केही चीजबीजहरू जम्मा गर्यो र आफ्नो लागि एउटा केक बनायो जुन २ फिट गोलो र ३ फिट बाक्लो थियो । त्यो वास्तवमै जादूमय केक थियो र उसले त्यसलाई स्टोभमा पकाउन राख्यो र त्यो पाकेर खैरो-खैरो रङ्गको नभएसम्म र मीठो वास्ना नआएसम्म पकाईराख्यो ।

तर जब उसले केक पाकेर खानै आँटेको थियो, समुद्रको किनारबाट एउटा गैंडा ऊ भएतिर आयो । त्यो गैंडाको नाकमा एउटा सिंग थियो र दुईटा सुँगुरका जस्ता आँखा थिए । त्योबेला गैंडाको शरीरमा छाला निकै कसिलो तरिकाले टाँसिएको हुन्थ्यो । कहींकतै चाउरी परेको हुँदैनथ्यो । र उसको छालामा तीनवटा टाँकहरू हुन्थे जसबाट उसले आफ्नो छाला खोल्न पनि सक्थ्यो । त्यसबेला पनि गैंडालाई सभ्य व्यावहार गर्न आउँदैनथ्यो र अहिले पनि आउँदैन । सायद उनीहरूले कहिले पनि सभ्य बन्न जान्ने छैनन् होला ।

त्यसबेला पनि गैंडालाई सभ्य व्यावहार गर्न आउँदैनथ्यो र अहिले पनि आउँदैन । सायद उनीहरूले कहिले पनि सभ्य बन्न जान्ने छैनन् होला ।

गैडाले एकपल्ट गर्जेर के कराइदिएको थियो, फारसी अत्तालिएर आफूले बनाएको केक त्यहीं छाडेर ह्याट मात्रै लिएर ताडको रुखमा चढ्यो र टुप्पोमा गएर बस्यो । उसको ह्याटबाट सधैंजसो चम्किला सूर्यका प्रकाशहरू परावर्तीत भइरहेका थिए ।

गैंडाले स्टोभलाई आफ्नो नाकले घोचेर भुइँमा लडाइदियो र केक पनि भुइँमा खस्यो । त्यसपछि उसले त्यसलाई आफ्नो सिंगमा बेर्यो र सबै केक खायो । खाएर अघाइसकेपछि ऊ आफ्नो पुच्छर हल्लाउँदै त्यहाँबाट गयो ।

त्यसपछि फारसी रुखबाट तल झर्यो र भुइँमा लडेको स्टोभलाई जमिनमा ठड्यायो । र मनमनै भन्यो, ‘जसले यो फारसीले बनाएको केक चोरेर खायो, उसले ठूलो गल्ति गर्यो’

र आखिर उसले आफ्नो बदला लिएरै छाड्यो ।

---

ठीक पाँच हप्तापछि लाल सागरमा एकदमै तातो हावा चल्न थाल्यो । र सबैजना गर्मीले गर्दा आफूले लगाएका लुगाहरू खोल्न थाले । फारसीले पनि आफ्नो ह्याट खोल्यो । गैंडाले भने गर्मीले उकुसमुकुस भएर टाँक खोलेर आफ्नो सबै छाला निकाल्यो र काँधमा बोकेर पानीमा डुबुल्की मार्नका लागि किनारतर्फ अघि बढ्यो । बाटोमा भेट्दा उसले फारसीलाई केही पनि भनेन किनभने उसले फारसीको सबै केक खाइसकेको थियो र आखिर उसँग केही सभ्यता पनि त थिएन । ऊ सिधै पानीमा गएर डुबुल्की मार्यो र नाकबाट पानीका फोहोरा निकाल्न थाल्यो । उसले आफ्नो छाला भने किनारमै छाडेर गएको थियो ।

फारसी पनि किनारमा आयो र उसले त्यहाँ गैंडाको छाला देख्यो । त्यसपछि ऊ मुसुक्क हाँस्यो र उसको अनुहारमा प्रशन्नता छायो । खुसीले ऊ त्यो छालामाथि तीन फन्को लाएर नाच्यो र आफ्नो हात दल्यो ।

त्यसपछि ऊ आफ्नो शिविरमा गयो र केकबाहेक अरु केही नखाने फारसीले आफ्नो ह्याटभरि केकका टुक्राटाक्री भरेर ल्यायो । उसले गैंडाको त्यो छाला लियो र त्यसभित्र बासी, र पुराना केकका टुक्राहरू र चिलाउने किशमिशहरू कोच्यो । र ऊ ताडको रुखको टुप्पोमा चढेर बस्यो र गैंडा कहिले पानीबाट बाहिर आउला र आफ्नो छाला लगाउला भनेर पर्खेर बस्यो ।

उसले गैंडाको त्यो छाला लियो र त्यसभित्र बासी, र पुराना केकका टुक्राहरू र चिलाउने किशमिशहरू कोच्यो ।

केहीबेरमा गैंडा पानीबाहिर निस्क्यो र आफ्नो छाला लगायो । उसले तीनवटा टाँक लगाएर त्यसलाई कस्यो । तर उसलाई बेस्मारी चिलाउन थाल्यो । र उसले आफ्नो शरीर कन्याउन थाल्यो । असह्य भएपछि ऊ भुइँमा लडिबुडी खेल्न थाल्यो तर उसलाई झन्झन् धेरै चिलाउन थाल्यो । र ऊ ताडको रुखमा गएर आफ्नो शरीरलाई जताततै घर्षण गर्न थाल्यो । उसको छाला पनि निकै बाक्लो बाक्लो हुन थाल्यो । छटपटीएको गैंडाले यतिविघ्न आफ्नो शरीरलाई रुखमा दल्यो कि उसको छालाको टाँक नै खस्यो । उसलाई निकै रिस उठिसकेको थियो तर अझै पनि उसलाई चिलाउन कम भएन । उसको छालाभित्रको केकका टुक्राहरू अझै पनि भित्र नै थिए र उसलाई बेस्सरी चिलाइरहेको थियो ।

Share on Facebook Share on Twitter Share on Google Plus

About Anup Joshi

Anup Joshi is an emerging young writer searching for space in Nepali literature. He writes poems, stories and lyrics for songs. As a student of English literature he loves reading books. He is also a passionate photographer and enjoys travelling.